Aleksandar Bojko

Aleksandar Bojko

Aleksandar Bojko rođen je 7. aprila 1896. godine u Foči, gje je njegov otac, takođe Aleksandar, po zanimanju “sudski pristav“, doselio iz Bukovine krajem 19. vijeka. Majka Olga, rođena u Zagrebu, bila je kći tadašnjeg prijedorskog hotelijera Franje Cimermana. Osnovnu školu Bojko je završio u Bosanskoj Krupi, a četiri razreda Realne gimnazije 1912. godine u Banjoj Luci.

Bojkova porodica se 1908. godine preselila u Banju Luku, a samo godinu dana kasnije Bojko je od oca dobio foto-aparat, koji je pronio kroz najburniji dio svog života i ostao mu vjeran sve do smrti, avgusta 1969. godine. Iako samouk, Bojko je odlično ovladao tajnama fotografije, što mu je i te kako koristilo za vrijeme Prvog svjetskog rata, koji je proveo kao austrougarski vojnik.

Svojim foto-aparatom, koji je, umjesto filma, koristio staklene ploče premazane fotoosjetljivom emulzijom, ovaj Banjolučanin snimio je izuzetno bogat opus fotografija, na kojima je zabilježio strahote Svjetskog rata. Detalji iz velikih bitaka, juriši, predasi vojnika u rovovima, olupine prvih „aeroplana“, leševi rasuti po bojištu, vojne parade, samo su dio onoga što je Aleksandar Bojko snimio na nekoliko stotina ratnih fotografija.

Nedugo po završetku Prvog svjetskog rata, za vrijeme boravka u Zagrebu 1919. godine, Bojko se nenadano našao među glumcima, odabranim za epizodne uloge u igranom filmu „Kovač raspela“, austrijskog režisera Hajnca Hanusa (Heinz Hanus), snimanog u produkciji tek osnovanog „Jugoslavija filma“. U ovom ostvarenju glavne uloge tumačili su Elga Bek (Elga Beck), Ignjat Borštnik i Josip Pavić, a kao snimatelji potpisali su se Josip Hala i Ljudevit Šašek. Iako je Bojkova uloga u „Kovaču raspela“ bila minorna, ona je u njemu probudila želju da se, zajedno sa „mrtvim“, ubuduće druži i sa „živim“ fotografijama. Ipak, na svoju prvu filmsku kameru morao je da sačeka još punih 19 godina – sve do ljeta 1938. godine – kada je kupio malu amatersku kameru „agfa moveks 8“ (agfa movex 8).

U međuvremenu, završio je beogradsku Kraljevsku umetničku školu 1927. godine, čime je stekao pravo da radi kao “nastavnik crtanja i pisanja u osnovnim, srednjim, učiteljskim i zanatskim školama.“ Iste godine zaposlio se kao “učitelj vještina“ u novoosnovanoj banjolučkoj Učiteljskoj školi. Kasnije je radio na Višoj pedagoškoj školi i u Gimnaziji.

Jesen 1963. godine bila je kobna za Aleksandra Bojka, jer je – na osnovu lažne optužbe – završio na višegodišnjoj robiji u zeničkom KP domu. Tešku sudibinu doživjeće i većina njegovih filmova, koji su nekako u isto vrijeme nestali. Teško bolestan, Bojko je pušten na slobodu u ljeto 1968. Godine. Godinu kasnije, u avgustu 1969, umro je u Banjoj Luci, u 74. godini života.