Od Velike realke do Crvene bastilje
Od svog osnivanja 4. oktobra 1895. do danas, Gimnazija je imala samo dvije namjenske zgrade: zdanje Velike realke i sadašnji objekat u Zmaj Jovinoj ulici, ali su, usljed raznih nedaća, u nekoliko navrata profesori i đaci morali da se služe i nekolicinom drugih, uglavnom neuslovnih objektata i prostorija.
Od zvaničnog otvaranja pa do izgradnje sopstvenog objekta, dakle, prve dvije i po godine, Gimnazija je bila »podstanar« u zgradi bivše Ruždije, koja se nalazila iznad tzv. Kamenite đuprije na Crkvenoj (na današnjem Bulevaru cara Dušana, kod zgrade “Metala“). A, onda je došao 1. mart 1898. godine, kada je Velika realka uselila u sopstvene odaje.
Izgradnja Velike realke na uzvišenju iznad pijace (danas Tržnica), gdje su do tada bile vojne barake, počela je odmah nakon osnivanja te škole, u jesen 1895. godine. Radeći po austrijskim projektima, a sa italijanskim zidarima i domaćim nadničarima, banjolučki preduzimač češkog porijekla Hipolit Pokorni za tri godine sačinio je veličanstveno dvospratno zdanje, koje će svojim položajem i ljepotom sedam decenija plijeniti pažnju prolaznika, ulijevati strahopoštovanje neukim i biti ponos svojih ranijih i trenutnih stanara, ali i cijelog grada.
Karlo ParžikIako još uvijek ima malih dilema u vezi sa autorstvom projekta banjolučke Realke, izvijesno je da iza njega stoji Karlo Paržik (Karel Pařík). Ovaj čuveni arhitekta rođen je u Češkoj 1857. godine, a umro je u Sarajevu 1942. godine.
Zgrada je za ono vrijeme bila veoma moderno opremljena: imala je bogate zbirke modela, eksponata, aparata, sprava i drugih učila, solidne biblioteke (nastavničku i učeničku) i sve druge tehničke uslove za kvalitetnu nastavu. Pravougaona, svijetla dvospratnica, koja je »spajala stil renesanse i vremena u kome je sagrađena«, imala je po četiri velike učionice na svakoj etaži, komotne i osvjetljene hodnike i niz drugih manjih prostorija, a i – što je za ono vrijeme kod nas bilo prava rijetkost – centralno grijanje.
Zdanju je 1903. godine dograđeno zapadno krilo, pa je ono – ako se uzme u obzir i nadstrešnica iznad zadnjeg ulaza – u tlocrtu dobilo oblik latiničnog slova F. Konačnu formu (u tlocrtu slovo E) zgrada Velike realke dobiće 1931. godine, kada joj je, zbog daljeg porasta broja učenika, dograđeno i drugo, istočno krilo, sa još devet učionica i stanom za direktora. Planirana je i izgradnja gimnastičke sale, ali se to neće desiti.
Decembra 1942. gimnazijalcima je oteta zgrada: zauzeli su je njemački vojnici, pa je improvizovana nastava održavana u prostorijama mekteba, Vatrogasnog doma, medrese i u podrumu Banske palate.
Septembra 1944. saveznički avioni su, gađajući ustaše u Kastelu, pogodili Gimnaziju, uništili joj krov i kabinet fizike. Zbog toga je poratna nastava održavana u Učiteljskoj i nekadašnjoj Građanskoj školi, te u zgradi časnih sestara. U međuvremenu je sanirana stara zgrada, pa će nastava od školske 1947-48. narednih 20-ak godina biti izvođena u matičnom objektu.
Moja biografija 